Międzyrzec Podlaski
Miasto to ludzie

Osada Międzyrzec została założona najprawdopodobniej jeszcze przed rokiem 1174. W 1390 r. Abraham Chamiec otrzymał ją od króla Władysława Jagiełły. Źródła podają kilka dat lokacji: 1434, ok. 1455, 1477. Miasto, położone przy szlaku handlowym łączącym Brześć z Łukowem, posiadające własną komorę celną, rozwijało się szybko. W 1486 r. ówczesny właściciel dóbr międzyrzeckich Jan Nassutowicz erygował tu kościół i uzyskał przywilej królewski na jarmarki i targi. Od 1520 roku w mieście osiedlali się Żydzi. Od 1598 r. w Międzyrzecu działała jedyna na tych terenach warzelnia soli. Produkowano też piwo, sprzedawane potem w Brześciu i Lublinie. W XVIII w. rozwinął się przemysł szczeciniarski, a wraz z nim międzynarodowy handel jego produktami. Rozwój ośrodka hamowały jednak pożary, powodzie i epidemie, a także wojny. W 1648 r. Międzyrzec padł ofiarą napaści kozaków Chmielnickiego. W latach 1655–1657 oraz w 1706 i 1708 r. najeżdżali go Szwedzi, a w 1660 r. wojska moskiewskie. W tym czasie dobra międzyrzeckie często zmieniały właściciela. Na przełomie XVIII i XIX w. Międzyrzec stał się ośrodkiem unitów, pozostających pod protektoratem rodu Czartoryskich. W 1772 r. August Aleksander Czartoryski ufundował cerkiew unicką pw. św. Piotra i Pawła.

Po upadku powstania styczniowego w 1864 r., w Międzyrzecu, podobnie jak na całym Podlasiu, nasiliła się polityka rusyfikacyjna. W ramach represji dwie cerkwie unickie, erygowane jeszcze w XVI w., zostały przekształcone w cerkwie prawosławne (1875). Ogromny wpływ na rozwój miasta wywarło otwarcie w 1867 r. stacji kolejowej na Drodze Żelaznej Warszawsko-Terespolskiej. Także w okresie międzywojennym Międzyrzec rozwijał się dynamicznie zarówno pod względem gospodarczym, jak i demograficznym. Istniały liczne zakłady zajmujące się przetwórstwem szczeciny, a także garbarnie, młyny parowe oraz gorzelnia. Rozwijał się przemysł, m.in. wytwórnia win owocowych, fabryka maszyn rolniczych oraz fabryka mączki kostnej. Na początku września 1939 r. miasto zajęli początkowo Niemcy, którzy przekazali je Armii Czerwonej. Po wycofaniu się Sowietów za Bug, co nastąpiło w październiku, do Międzyrzeca ponownie wkroczyli hitlerowcy; rozpoczęła się okupacja niemiecka. W mieście utworzono getto. Od 1940 r. trwały wywózki Żydów – początkowo do obozów pracy, następnie, od 1942 r. do obozów zagłady. W 1942 r. utworzono w okolicy obozy jenieckie dla żołnierzy radzieckich, a później włoskich. Miasto, przy współudziale żołnierzy z Armii Krajowej, zostało zajęte 26.07.1944 r. przez Armię Czerwoną. Zajęcie miasta przez Sowietów spowodowało aresztowania i wywózki do Rosji żołnierzy Armii Krajowej. Pomimo to, przetrwał tu silny ruch oporu, m.in. uczniowska organizacja ZEW, znana z próby wykolejenia pociągu Moskwa – Berlin (30.06.1952 r.).

źródło: www.sztetl.org.pl