Poznań
Czerwiec ’56

Strajk wybuchł rankiem 28 czerwca (w tzw. czarny czwartek) w Zakładach Przemysłu Metalowego H. Cegielski Poznań (w latach 1949–1956 noszących nazwę Zakłady im. Józefa Stalina Poznań – w skrócie ZISPO) i wkrótce przerodził się w masowy protest przeciwko władzy. Robotnicy wyszli na ulice formując pochód, który przekształcił się spontanicznie w manifestację nie tylko robotników, ale i całego społeczeństwa, czego wyrazem było zgromadzenie się około 100 tys. mieszkańców przed Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, mieszczącym się w dawnym Zamku Cesarskim. Robotnicy domagali się, aby władze cofnęły narzucone normy pracy, obniżyły ceny i podwyższyły płace. Próbowano rozmawiać z przedstawicielami Wojewódzkiej Rady Narodowej, żądano przyjazdu premiera Józefa Cyrankiewicza.

Po godzinie 10 nastąpił wśród demonstrantów wzrost napięcia. Na wieść o rzekomym aresztowaniu delegacji robotniczej, która przebywała 26 czerwca w Warszawie, demonstranci podzielili się na dwie grupy. Pierwsza z nich udała się pod więzienie, aby uwolnić kolegów. Więzienie wkrótce zajęto, podobnie jak sąsiadujące z nim gmachy prokuratury i sądu. Przystąpiono do niszczenia zgromadzonych tam akt, po czym oba budynki podpalono. Zdobyto przy tej okazji nieco broni palnej. Z kolei druga grupa ruszyła pod budynek Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego przy ul. Kochanowskiego. Około 10.40 z tego budynku padły pierwsze strzały. Wobec narastającego napięcia obradujące w Warszawie Biuro Polityczne KC PZPR podjęło decyzję o skierowaniu do tłumienia demonstracji wojska. Przeciwko protestującym skierowano blisko 10000 żołnierzy i ponad 350 czołgów. Wymiana ognia trwała w różnych częściach Poznania do godzin południowych 29 czerwca, a sporadycznie strzały padały jeszcze 30 czerwca. W toku walk i pacyfikacji miasta zginęło 58 osób (w tym 50 cywili i 8 spośród żołnierzy i aparatu bezpieczeństwa), około 600 osób (po obu stronach) zostało rannych. Poznański Czerwiec ’56 był pierwszym wielkim buntem robotniczym w dziejach PRL. Po nim nastąpiły kolejne – w 1970, 1976 i 1980 roku.

                                                                                tekst na podstawie Wikipedii