Warszawa – Trakt Królewski
Plac Trzech Krzyży

Pierwotnie miejsce to było węzłem traktów prowadzących ze Starej Warszawy (Nowy Świat) do Solca (Książęca), Ujazdowa (Wiejska), Rakowca (Mokotowska) i Grzybowa (Bracka). Pierwsze próby jego uporządkowania pochodzą z XVIII w. W latach 1724-1731 król August II przeprowadził Drogę Kalwaryjską nazwaną później Al. Ujazdowskimi; u początków drogi na rozstaju król kazał ustawić dwa pozłacane, stojące do dziś, krzyże. W 1752 r. Komisja Brukowa marszałka Franciszka Bielińskiego doprowadziła do tego miejsca bruk i na pamiątkę tego Bieliński zlecił wystawienie w 1756 r. figury św. Jana Nepomucena. Przed rokiem 1787 plac uregulowano. Został wtedy obudowany, m.in. stojącym do dziś pałacykiem Dominika Merliniego, obszernym domem między Al. Ujazdowskimi a Mokotowską oraz mniejszymi drewnianymi domami. Plac otaczały ogrody. W 1787 roku plac został uznany za plac publiczny i urządzono na nim targowisko. W 1817 r. plac rozszerzono. Na uzyskanym miejscu stanął w latach 1818-1826 kościół św. Aleksandra. W 1831 r. cały plac wybrukowano. W latach 1845/1846 staraniem Jakuba Falkowskiego wzniesiono Instytut Głuchoniemych. W tym czasie plac nazwano placem Złotych Krzyży. Ok. 1881 r. plac przecięły tory tramwaju konnego. Przy okazji rozbudowy kościoła (1886-1894) założono skwer i placowi nadano urzędową nazwę Aleksandra dla uczczenia cara Aleksandra I. Obecna nazwa została nadana placowi ok. 1919 r. W czasie powstania warszawskiego spłonęła większość kamienic i zburzony został kościół, ocalał tylko dom między Alejami a Mokotowską. Po wojnie odbudowa objęła przede wszystkim Instytut Głuchoniemych, kamienicę nr 18 oraz kamienicę Krzemińskiego (przy zbiegu z Żurawią), którą zrekonstruowano, nawiązując do stylu corazziańskiego. W latach 1947/1948 wzniesiono gmach Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego (PKPG). Odbudowano także kościół św. Aleksandra, przywracając mu jego pierwotną sylwetkę.

Tekst na podstawie: „Ulice i place Warszawy”  Eugeniusz Szwankowski, Wydawnictwo Naukowe PWN SA