Warszawa
Wolskie tablice pamięci

Tak naprawdę II wojna światowa zaczęła się na Dalekim Wschodzie od japońskiej inwazji na Chiny w lipcu 1937 roku. 1 września 1939 roku wybuchła w Europie wraz z napaścią Niemiec na Polskę, zaś cały świat ogarnęła 7 grudnia 1941 roku, gdy japońskie lotnictwo zbombardowało amerykańską flotę w bazie Pearl Harbor. Toczyła się przez 6 lat, na wszystkich kontynentach. Jej koszt to 4 biliony dolarów oraz wiele milionów istnień ludzkich. Zakończyła się 2 września 1945 roku użyciem broni zwiastującej nową epokę.

Atak Niemiec na Polskę rozpoczął się o godzinie 4.47 ostrzałem polskiej Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte przez pancernik „Schleswig-Holstein”. W tym samym czasie na Wieluń spadły pierwsze niemieckie bomby. Już 1 września miało miejsce pierwsze bombardowanie Warszawy, kiedy to zaatakowano lotnisko Okęcie, Koło i budynki Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej na Rakowcu. Ataki na stolicę Polski trwały nieprzerwanie przez kolejnych 25 dni i zakończyła je dopiero kapitulacja miasta, do której doszło 26 września. W tym czasie w Warszawie zginęło około 10-20 tysięcy jej mieszkańców, a nawet 50 tysięcy zostało rannych. Między 10 a 20% budynków legło w gruzach. Największe zniszczenia odnotowano w Śródmieściu.

W nocy z 26 na 27 grudnia 1939 roku w Wawrze miała miejsce pierwsza masowa egzekucja. W jej wyniku rozstrzelano 106 przypadkowych mężczyzn w wieku od 17 do 70 lat. Między październikiem 1939 roku a lipcem 1944 r. funkcjonariusze SS i policji niemieckiej przeprowadzili w obrębie „pierścienia warszawskiego” blisko 250 egzekucji, w których każdorazowo rozstrzeliwano od kilkunastu do kilkuset osób. Większość zamordowanych stanowili więźniowie Pawiaka oraz pozostałych warszawskich więzień i aresztów. Łączna liczba ofiar „egzekucji pierścienia warszawskiego” szacowana jest na około 32 tysiące.

Łącznie w wyniku agresji i okupacji niemieckiej w czasie II wojny światowej, w tym zagłady ludności żydowskiej oraz likwidacji Powstania Warszawskiego, w mieście zginęło około 700 000 jego mieszkańców. Na skutek działań wojennych najbardziej ucierpiała lewobrzeżna część miasta. Zniszczeniu uległo tutaj 84% zabudowy, w tym wszystkie mosty, 90% zabytków – łącznie 674 obiekty oraz blisko 70% budynków mieszkalnych. Autorzy sporządzonego w 2004 roku raportu o stratach wojennych Warszawy oszacowali
całość strat materialnych poniesionych przez miasto i jego mieszkańców podczas II wojny światowej na 18,2 miliarda przedwojennych złotych (według wartości złotówki z sierpnia 1939 r.), czyli 45,3 miliarda dolarów (według wartości obecnej).